گفتارهايی در حقوق جزا و جرمشناسی

كتاب «تاريخ تئوری‌های حقوقی اسلامی» با عنوان اصلی"A History of Islamic Legal Theories"، تأليف «وائل ابن حلاق» با ترجمه «محمد راسخ» به همت نشر «نی» منتشر شد.

به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، «وائل ابن حلاق» يكی از برجسته‌ترين دانشمندان حقوق‌ اسلامی است. وی در اين كتاب، تاريخ تئوری‌های حقوقی اسلامی را از آغاز تا دوران مدرن بررسی می‌كند.

اين محقق و استاد دانشگاه در اين اثر، تحقيق جامعی از شكل‌گيری اوليه تئوری حقوقی اسلامی با تمركز بر موضوعات و استدلال‌های عمده موجود در آن انجام داده است كه به مطالعه تحولات هم‌زمان و تاريخی اين تئوری در ميان اهل‌سنت نيز پرداخته است. اين تحولات به نوبه خود به ظهور طيفی غنی از آموزه‌های گوناگون منجر شده‌اند.

كتاب با بحث از انديشه مدرن درباره مبانی نظری و روش‌شناختی حقوق اسلامی پايان می‌يابد و فهرستی از مشكلات روش‌شناسانه را كه اصلاح‌گران مدرن با آن مواجه‌اند و هم‌چنين برخی از راه‌حل‌هايی را كه برای صورت‌بندی جديد تئوری حقوقی پيشنهاد كرده‌اند، ارائه می‌دهد.

دوره شكل‌گيری، اولين بخش اين كتاب است كه در آن نويسنده در موضوعات؛ مقدمه، قرآن به منزله سندی حقوقی، فقه در قرن اول هجری (حدود 620 ـ 720 ميلادی)، فقه در قرن دوم هجری (حدود 720 ـ 815 ميلادی)، آغاز نظريه‌پردازی فقهی، ظهور اصول فقه به بحث در اين ارتباط می‌پردازد.

بخش دوم اين كتاب، بسط تئوری حقوقی (قسمت اول) نام دارد كه شامل مباحث مقدمه، معرفت‌‌شناسی، احكام پنج‌گانه شرعی، زبان شرع، روايات نبوی: معرفت‌شناسی، نقل، حجيت، نسخ و اجماع است.

اشارات مقدماتی، قياس، استحسان، مصالح مرسله، قوانين توحيدی پيش از نزول قرآن، اجتهاد و مجتهدين، تقليد و مفتی از موضوعات بخش سوم اين كتاب با عنوان بسط تئوری حقوقی (قسمت دوم) است.

نويسنده در اين اثر تحقيق جامعی از شكل‌گيری اوليه تئوری حقوقی اسلامی با تمركز بر موضوعات و استدلال‌های عمده موجود در آن پرداخته است كه به مطالعه تحولات هم‌زمان و تاريخی اين تئوری در ميان اهل سنت می‌پردازد

بخش چهارم اين اثر نيز با عنوان متون حقوقی، جهان و تاريخ شامل؛ مقدمه: ثابت‌های نظری، متغير‌های اصول فقه، تئوری حقوقی (اصول فقه) و احكام ماهوی شرع است. بخش پنجم اين كتاب با نام واقعيت اجتماعی و واكنش تئوری نيز شامل مباحث و موضوعات؛ مقدمه، بازسازی معرفت‌شناسی، مقاصدالشريعه، احكام پنج‌گانه شرعی، عناصر تشكيل‌دهنده مقاصد شرع، قرآن و سنت، اجتهاد، مجتهدين و مفتيان است.

هم‌چنين پيش‌زمينه، سودانگاری دينی، ليبراليزم دينی، سخن آخر و نتيجه عناوين موضوعات مورد تحقيق بخش ششم با عنوان بحران مدرنيته: به سوی يك تئوری حقوقی جديد است.

كتاب «تاريخ تئوری‌های حقوقی اسلامی»، تأليف «وائل ابن حلاق» با ترجمه «محمد راسخ» به همت نشر «نی» با شمارگان 1650 نسخه و به بهای 56000 ريال در اسفند‌ماه ۱۳۸۶ منتشر شده است و در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.

انا لله و انا الیه راجعون
 >> و لا تحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله امواتا بل احیاء عند ربهم یرزقون <<

     بنابر آنچه سایت رسمی حزب الله لبنان اعلام کرده، حاج عماد مغنية (معروف به الحاج رضوان) رئیس شاخه اطلاعات و معاون نظامی سید حسن نصرالله (حفظه الله) دیروز در دمشق، به دست عوامل موساد اسرائیل، در اثر انفجار بمب به شهادت رسید.

     وی در کارنامه درخشان و پرافتخار خود مبارزات گسترده بر ضد اسرائیل را داشت که همین موجب شده بود تا موساد، سالیان سال مترصد ترور وی باشد. آخرین و درخشانترین فعالیت این شهید عزیز را می توان فرماندهی جنگ ۳۳ روزه حزب الله و اسرائیل دانست که طی آن توانست با فرماندهی هوشمندانه خود کمر دشمن اسلام را بشکند و ننگ شکست را بر تارک تل‌آویو بنشاند.

     اینجانب، شهادت این مجاهد و سرباز واقعی حضرت بقية الله الاعظم -روحی و روح آبائی له الفداء- را به مولایش حضرت صاحب الزمان تسلیت گفته و از خداوند بزرگ برای همرزمان و خانواده وی صبر و عزت مسألت می نمایم.

"پایگاه اطلاعات علمی" وابسته به جهاد دانشگاهی، الحق و الانصاف یک حرکت جهادی راه انداخته و با ایجاد سایت جالب www.sid.ir خدمت بزرگی به دانشجویان محقق کرده است. جهاد دانشگاهی در این سایت سعی کرده درحد امکان به روش استنادی مقالات پژوهشی چاپ داخل را فهرست کرده و در اختیار کاربران قرار دهد. بر اساس آنچه که مدیران این سایت اعلام کرده اند، چکیده بیش از 158 هزار مقاله و متن کامل (full-text) بیش از 38 هزار مقاله علمی و پژوهشی در دسترس کاربران عمومی قرار گرفته است. کافی است در صفحه اول آن کلمه کلیدی مورد نظر را درج کنید و فهرست بلندی از مقالات علمی فارسی را دریافت کنید.

در این سایت همچنین مقالات ایرانی منتشر شده در مجلات بین المللی ISI، فهرست نشریات ایرانی نمایه شده در ISI، میزان استناد به هر مقاله علمی، و سرویس ارسال الکترونیک مقالات به کاربران ارائه شده است. بخش مقالات حقوقی این سایت، علیرغم برخی نقصانها، برای کار پژوهشی و مقاله نویسی بسیار مفید است و جستجو در آن را به محققان حقوقی توصیه می کنم.

با این وجود پیش بینی می کنم که در آینده نزدیک، به دلیل مسائل مربوط به حقوق مالکیت معنوی، به زودی در نحوه دستیابی به این سایت تغییراتی داده شده و محدود به کاربران خاصی شود. البته این تنها یک پیش بینی است! ولی نمونه های مشابه این سایت -همچون Noormags - مجبور به تغییر این رویه شدند و در نهایت دستیابی به مقالات را مشروط به پرداخت وجه کردند (5 هزار تومان در سال). با این حال ممکن است سایت SID دسترسی به خدمات خود را به کاربران تحصیلات تکمیلی (با معرفی نامه دانشگاه) محدود نماید و برای سایرین وجه نقد دریافت کند. به هر حال، صاحبانِ مقالات و مجلات دارای حقوقی هستند که باید مورد احترام جدی قرار گیرد. این طور نیست؟!

یک دانشجوی حقوق، آنهم حقوق کیفری، سالهایی را در دانشکده حقوق صرف این می کند که درک کند

 "...از اصول اولیه حقوق جزا، اصل شخصی بودن مسوولیت کیفری است و هیچ بنی بشری را نمی توان به اتهام ارتکاب جرم توسط دیگری مجازات کرد... این اصل مورد اتفاق همه مکاتب حقوقی است..."

حال یک چنین آدمی، وقتی این خبر را می خواند، غیر از این است که آرزو میکند ای کاش زمین دهان می گشود و او را به درون می‌بلعید؟!

روز چهارشنبه 30 ژانویه -همین دیروز- قضات دیوان عالی (Supreme Court) در یک کشوری، رایی صادر کرده اند که خیلی خواندنی است. این رای را روزنامه واشنگتن پست در شماره صبح 31 ژانويه 2008 خود چاپ کرده است.

این روزنامه نوشته، بر اساس رای صادره از دیوان عالی، به دلیل آنکه چند نفر از اعضای یک گروه آدمکش تروریستی (murderous terror group) به داخل منطقه ای با جمعیت یک میلیون و نیم نفری (۱.۵۰۰.۰۰۰) شده اند، دولت حق دارد تا اهالی منطقه را از آب، برق، غذا، دارو و بنزین محروم نماید! به عبارت دیگر سه قاضی محترم این دادگاه در حکم خود اعلام کرده اند که به دلیل ارتکاب جرم توسط چند نفر از اهالی شهر، همه مردمان شهر محکوم به مجازات خواهند شد.

فکرش را بکنید! مثلا اگر قضات دیوان ایران هم بخواهند از این کارها بکنند چه می شود! تصور کنید چند نفر آدمکش وارد شهری ۱.۵ میلیون نفری، همچون تبریز خودمان بشوند. آن وقت دولت به جای نجات مردم و کمک به آنان، آب و برق و گاز و بنزین آن شهر را قطع کند!! خنده دار نیست؟! ...نه که خنده دار نیست! گریه دار است!!

حالا همین کار را یک دولت متمدن و فخیمه ای چند روزی است انجام می دهد و دیوان عالی آن کشور هم در یک رای بسیار منطقی(!) آنرا مستند به حقوق بشر کرده است!! دادگاه گفته چون از این شهر چند نفر به بیرون تیراندازی کرده اند، کاملا منطقی است که همه این ۱.۵ میلیون نفر از انرژی محروم بشوند...

با این اوضاع و احوال، اینجا چند سوال برای من مطرح شده است:

راستش من فکر میکردم چون چند صباحی از عمرم را صرف آموزش و پژوهش در حقوق کیفری و حقوق بشر کرده ام، معنی درست "حقوق بشر" را فهمیده ام؛ معنای صحیح "اصل شخصی کردن مجازاتها" را درک کرده ام؛ فهمیده ام که تنها پس از اثبات جرم در محکمه صالح می توان محکوم علیه، و تنها محکوم علیه، را مجازات کرد؛...

ولی حالا به این نتیجه رسیده ام که اصلا دانشجوی خوبی نبوده ام... به این نتیجه رسیده ام که باید دوباره از ابتدا تحصیل در حقوق کیفری را شروع کنم و دوباره از اساتید برجسته بین المللی این مفاهیم را بیاموزم. باید حتما بروم در یک کشور متمدن(!) ادامه تحصیل بدهم تا خوب این مفاهیم مدرن را درک کنم. در ایران خودمان نمی شود این مفاهیم عالیه را خوب درک کرد. باید بروم و دوباره بفهمم که حقوق بشر یعنی چه؟! باید بروم از اساتید حقوق دانشگاه "تل آویو" این معانی را یاد بگیرم...

والسلام

... "در سوره اسراء خداوند دعايي را به حضرت محمد صلي‏الله‏عليه‏و‏آله‏وسلم تعليم مي‏دهد كه هر وقت بر كاري تصميم گرفتي براي موفقيت در آن اين‏طور دعا كن:

رَبِّ أَدْخِلْنِي مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِي مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَلْ لِي مِنْ لَدُنْكَ سُلْطاناً نَصِـيراً؛
(سوره اسراء آیه ۸۰)

بارالها، مرا با صدق و استواري داخل كن، و با صدق و درستي بيرون آر، و براي من از جانب خود تسلّطي ياري بخش قرار ده." ...

عبارات فوق را من از کتاب دعاهای قرآن نوشته حسین واثقی (بوستان کتاب قم) مندرج در سایت پارسا اینجا نقل کرده ام. نکته جالب آنکه سایت سراج (و پایگاه اطلاع رسانی سراسری اسلامی) علاوه بر فهرست کردن ۶۰.۰۰۰ مقاله در حوزه های علوم انسانی و اسلامی، ۱۰.۰۰۰ مقاله را به صورت فول تکست (full-text) و رایگان در اختیار مراجعه کنندگان قرار داده است.

در بخش مربوط به حقوق این سایت در مجموع ۱۴۳۴ مقاله نمایه شده که از این تعداد ۳۸۲ مقاله مربوط به حقوق جزا و جرمشناسی است. استفاده از این سایت برای منبع یابی و نیز اقتباس از متن مقالات در تحقیقات دانشجویی بسیار مفید خواهد بود.

       به ابتکار مجید احسانی نیک -از دوستان قدیمی و باحال- یک عده از محبین اهل بیت^(ع) و دوستداران سیدالشهداء امام حسین ^{علیه السلام}، هیات وبلاگی به راه انداخته و بر اساس برنامه زیر، هر شب از دهه محرم را یک نفر در وبلاگش پذیرای سایر دوستان است.
      من به دلیل مشاغل درسی و مطالعاتی نتوانستم میزبان این جمع نورانی باشم، و فقط اعلام کردم که می توانم به عنوان شرکت کننده در آن حاضر شوم...

      این هم برنامه دوستان:

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران (ایبنا)، كتاب «مباني سياست جنايي حكومت اسلامي» در پاییز ۱۳۸۵ به قلم جلال الدين قياسي نوشته شده است و در آن عناويني چون موانع نظري ارزيابي اجراي احكام اسلامي، چاره‌انديشي‌ها در تعارض علم و دين، اسلام و پدرسالاري حقوقي و جهاد ابتدايي در اسلام به چشم مي‌خورد.

در مقدمه این کتاب، که توسط پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی به چاپ رسید، چنين آمده است‌:

جرم پديده‌اي اجتماعي و انساني است و بدين لحاظ پيچيدگي‌هاي خاص خود را دارد. اما علاوه برآن، پيچيدگي‌ جوامع مدرن به طور مضاعفي بر دشواري مبارزه با آن افزوده است. بنابر اين در يك حكومت اسلامي سياست جنايي به عنوان سياستي كه به ساماندهي امر مبارزه با جرم مي‌پردازد، از اهميت بسيار بالايي برخوردار است.

اين كتاب شامل سه فصل مي‌شود كه با عناوين قابليت ارزيابي احكام شرعي در سياست جنايي اسلام، سياست جنايي اسلامي و يافته‌هاي علمي و قلمرو سياست جنايي حكومت اسلامي عرضه شده است.

كتاب‌نامه «مباني سياست جنايي حكومت اسلامي» نيز شامل 122كتاب فارسي، 225 كتاب عربي و 25 كتاب انگليسي و همچنين منابع اينترنتي مي‌شود.

اين كتاب با 382 صفحه در شمارگان 1400 نسخه و به قيمت 28000 ريال عرضه شده است.